><

Učebnice esperanta

Dek-sesa leciono

Novaj vortoj - Nová slova

Esperanto Ĉeĥo
afablalaskavý
alkreskipřirůst
aliejinak
apenaŭsotva
aperiobjevit se
babilipovídat si
bakipéci
bildkartopohlednice
ĉirkaŭaĵookolí
ekkriivykřiknout
ekrakontizačít vyprávět
ekzistiexistovat
elektivybrat
elpensivymyslet
enhavoobsah
enigmohádanka
eronejmenší část něčeho
estimivážit si
estimatavážený
fabelopohádka
fajrerojiskra
feinovila
fi!fuj!
fihomodarebák, lump
helasvětlý
heliĝirozjasnit se
iradichodit
kokokohout
kokidokuře
kolbasoklobása
kolomboholub
kolombidoholoubě
kriikřičet
kutimozvyk
lernejoškola
literopísmeno
litopostel
momentookamžik
mutaněmý
neĝisněžit
neĝosníh
neĝerosněhová vločka
nurapouhý
plenaplný
plenumisplnit
plezuropotěšení
presitisknout
pripensipřemýšlet
pripensadopřemýšlení
rostipéci (maso)
sekdyby
se venuskdyby přišla
simplaprostý, jednoduchý
sufiĉistačit
sufiĉedost
teknikatechnický
teknika lernejoprůmyslová škola
vagitoulat se
vojaĝicestovat

Gramatiko - Gramatika

  1. Předpona ek- u sloves znamená:

    1. počátek delšího děje rakonti vyprávět, ŝi ekrakontis počala vyprávět, dala se do vyprávění; dormi spát, ekdormi usnout; ridi smát se, ekridi rozesmát se, dát se do smíchu;
    2. náhlý kratičký děj: krii křičet, ekkrii vykřiknout; vidi vidět, ekvidi uvidět, spatřit, zahlédnout.

    Samotné slovo ek se používá ve významu výzvy k zahájení určité činnosti: ek! vzhůru! kupředu! jedem!; ek al la kongreso! vzhůru na kongres!

  2. Přípona -er- u podstatných jmen znamená nejmenší nebo základní část toho, co je dáno základem slova: neĝo sníh, neĝero sněhová vločka; fajro oheň, fajrero jiskra; mono peníze, monero peníz, mince; pano chléb, panero drobek chleba; ero da viando drobek masa; ereto da sukero drobínek cukru.

  3. Přípona -ad- u sloves znamená:

    1. trvání děje: paroli mluvit, paroladi řečnit;
    2. opakování děje: viziti navštívit, vizitadi navštěvovat.

    Příponou ad se tvoří také podstatná jména slovesná (označující činnosti): legi číst, legado čtení; kudri šít, kudrado šití; dormi spát, dormado spaní, ale dormo spánek; parolado přednášení, přednáška, projev.

    Porovnejte: fabriko továrna, fabriki vyrábět, fabrikado výroba, vyrábění; martelo kladivo, marteli bušit kladivem, tlouci, martelado bušení, tlučení; tajloro krejčí, tajlori krejčovat, šít, tajlorado krejčování, krejčovství, šití.

  4. Přípona -id- u podstatných jmen znamená potomka, mládě: hundo pes, hundido štěně; kato kočka, katido kotě; kolombo holub, kolombido holoubě; koko kohout, kokido kuře; fiŝo ryba, fiŝidoj rybí potěr; rano žába, skokan, ranido pulec; branĉo větev, branĉido ratolest; planto rostlina, plantido sazenice; reĝo král, reĝido králevic; Přemyslido Přemyslův potomek, Přemyslovec.

    Přípona ido jako samostatné slovo: La mito diras, ke la ĉeĥoj estas idoj de la prapatro Čech. Báje praví, že Češi jsou potomky praotce Čecha. Tigrino kun ĉiuj siaj idoj. Tygřice se všemi svými mláďaty.

  5. Předpona fi- znamená opovržení, rozhořčení: homo člověk, fihomo darebák, lump; konduti chovat se, fikonduti chovat se pohoršlivě; fiaĵo ošklivá, ohavná věc, darebáctví.

    Samotné fi značí citoslovce: fi! fuj! fi al vi! hanba tobě!

  6. Ve větách, v nichž směr pohybu je určen směrovým n, lze předložku en vynechat: Mi vojaĝas en Polujon.
    Cestuji do Polska.
    Mi vojaĝas Polujon.

    Směrové n přidáváme také k příslovcím, např: mi iras hejmen jdu domů, neĝeroj falas teren sněhové vločky padají k zemi (na zem), mi skribas eksterlanden píši do ciziny.

  7. Způsob podmiňovací má koncovku us:

    1.  mi laborus pracoval bych
    2.  vi laborus pracoval bys
    3.  li laborus pracoval by
        ŝi laborus pracovala by
        ĝi laborus pracovalo by 
    
    1.  ni laborus pracovali bychom
    2.  vi laborus pracovali byste  
    
    3. ili laborus pracovali by  
                   pracovaly by
                   pracovala by 
    

    Podobně: mi volus manĝi chtěl bych jíst, vi volus manĝi chtěl bys jíst, li volus trinki chtěl by pít, ŝi volus ludi chtěla by hrát; se mi laborus kdybych pracoval, se vi laborus kdybys pracoval, se li laborus kdyby pracoval atd. - více v lekci 20 věty podmínkové.

Ekzercoj - Cvičení

  1. Přeložte: Je večer. Mám hlad. Jím kousek uzeného masa a kus chleba. Sním všechno. Na talíři nezůstane ani drobínek chleba. Jídávám v sedm hodin. Po večeři poslouchávám zprávy nebo čítávám noviny. Mám starý aparát. Velmi rád bych si koupil nový. Kdybych (se) měl dost peněz, koupil bych si nový. Sestra má pěkné štěně a hravé koťátko. Hrává si s nimi. Často se rozesměje a směje se dlouho.

    Montri la solvon - Ukázat řešení

    Kaŝi la solvon - Skrýt řešení

    Estas vespero. Mi estas malsata (nebo: mi malsatas, ne však: mi havas malsaton). Mi manĝas pec(et)ojn de fumaĵita viando kaj pecon da pano. Mi formanĝas ĉion. Sur la telero ne restas eĉ panero. Mi manĝadas je la sepa (horo). Post la vespermanĝo mi aŭskultadas novaĵojn aŭ legadas gazeton. Mi havas malnovan aparaton. Mi tre volonte aĉetus novan. Se mi havus sufiĉe da mono (nikoli: monoj), mi aĉetus novan. La fratino havas belan hundidon kaj ludeman katideton. Ŝi ludadas kun ili. Ofte ŝi ekridas kaj ridas longe.

  2. Odpovězte na otázky k článku: Kion rakontis Maria? Kiu aŭskultis? Pri kiu rakontis Maria? Kion faris gemaljunuloj? Kiu aperis al ili? Kiom da deziroj ili povis diri? Kion deziris la maljunulino? Kion ekkriis la maljunulo? Kiaj iĝis la gemaljunuloj? Per kiuj vortoj malaperigis la maljunulino la kolbason de sia nazo? Kian utilon alportis al ili la feino? Kiel nomiĝas la plej bona feino? Kiu ekkorespondis kun eksterlandaj samideanoj? Kien li skribis unue kaj poste? Kia kutimo estas inter esperantistoj?

    Montri la solvon - Ukázat řešení

    Kaŝi la solvon - Skrýt řešení

    Maria rakontis fabelon. Aŭskultis Eva kaj la ceteraj familianoj. Maria rakontis pri tre malriĉaj gemaljunuloj. Ili vespermanĝis. Al ili aperis feino. Ili povis diri tri dezirojn. La maljunulino deziris kolbason. La maljunulo kolere ekkriis: "La kolbaso alkresku al ŝia nazo!" Ili iĝis mutaj pro surprizo. La maljunulino malaperigis la kolbason de sia nazo per la vortoj: "La kolbaso malaperu de mia nazo!" La feino alportis al ili nenian utilon. La plej bona feino nomiĝas Laboro. Joĉjo ekkorespondis kun eksterlandaj samideanoj. Unue li skribis Pollandon (nebo: en Pollandon), poste Brazilon. Inter esperantistoj estas la kutimo skribi la adreson per presliteroj.

Enigmo - Hádanka

Kio estas tio? Dum la tago ni sidas sur ĝi, dum la nokto ni kuŝas sur ĝi, matene ni per ĝi purigas al ni la dentojn.
(osorbtned-otil-oĝes)

Anekdoto - Anekdota

Eva: Onklino, en kiu monato naskiĝas (narodit se) la plej malmultaj ĉinoj (Číňan)?
Onklino: Kiel mi povas tion scii? Ĉu vi scias tion?
Eva: En februaro, ĉar ...
Onklino: Ho, mi jam scias, vi ruzulineto.

Proverbo - Přísloví

Kia estas via laboro, tia estas via valoro.
× Napište prosím, co se Vám líbí nebo nelíbí, co chcete vylepšit a jak udělat tyto stránky ještě lepší. Nebojte se psát i kvůli drobnosti. Pokud chcete dostat odpověď, nezapomeňte uvést kontaktní email.
Předem děkuji
Sendi / Odeslat
Poŝvortaro